Romeins wrak voor de kust van Omiš in Kroatië

Al vele jaren worden er voor de kust van Omiš in Kroatië door plaatselijke vissers af en toe Romeinse scherven en soms zelfs hele amfora´s opgevist die in de netten blijven hangen. Dit blijft niet onopgemerkt door sommige schatduikers die voor eigen gewin, complete amfora´s stelen of vernielen.

Uiteindelijk, na intensieve voorbereidingen, heeft de stichting Mergor in Mosam in maart 2010 van de Kroatische overheid, afd. Ministerie van Cultuur, groen licht gekregen voor een verkenning op de berg amfora´s voor de kust van Omis. De campagne is in september 2010 van start gegaan onder toezicht van een ow-archeologe van de universiteit van Split en met de medewerking van duikschool Calypso. We zijn voor 1 week met 10 leden van de MIM naar Kroatië vertrokken. Een aantal is al wat eerder vertrokken om voorbereidingen te treffen w.b.t. het regelen van de waterpomp en andere zaken van organisatorische aard.

Het doel van de campagne:
1. Een verkenning naar de hoeveelheid amforenscherven en de grootte van het gebied.           
2. Het inmeten van de omvang van het gebied.
3. Onderzoeken of er een Romeins wrak ligt.
4. Foto´s van de gehele archeologische site maken m.b.v. mozaïektechnieken.
5. Een proefsleuf maken met behulp van een waterpomp van 2 bij 2 meter
6. Het inmeten en bergen van eventuele (bedreigde) vondsten.
7. Het afdekken van het gebied met betongaas.
8. Werkzaamheden documenteren en het leveren van het verslag.

 

     Hieronder de aangetroffen toestand van het vondstengebied tijdens de eerste verkenning

Het vindplaats ligt ongeveer 200 meter uit de kust op een diepte tussen de 24 en 30 meter.
Het gebied hebben we met meetlijnen afgezet en beslaat 20 bij 20 meter.
                                                

Dit gebied is weer onderverdeeld in gelijke vakken, zodat er van elk afzonderlijk vak een foto kan worden gemaakt.
Later kunnen we op de computer alle foto´s aan elkaar plakken, zodat er een mozaïek van foto´s ontstaat.
Een overzicht van het gehele gebied dus.

     

Ligt er een Romeins wrak?
Door de rotsachtige bodem van Kroatië is er tijdens de verkenningen geen wrakhout meer aangetroffen. Er zijn echter wel metaalvondsten gedaan, waaronder twee loden platen en wat concretie. Door met het zoeken m.b.v. een metaaldetector verloren we een duik door de vele recente visloodjes en vishaakjes die tijdens het vissen op de vindplaats zijn achtergebleven. Door de beperkte duiktijd en andere werkzaamheden, maar 1 vondst ingemeten opgegraven, de 2 loden platen zijn ook ingemeten, gefotografeerd en geborgen.

Hierboven een foto van zo´n loden plaat, waarschijnlijk ter bevestiging aan de buitenkant van de scheepshuid. Deze platen werden bevestigd aan de onderkant van de oppervlakte ter bescherming tegen paalwormen en boormossels. Gezien de grote hoeveelheid amforen bij elkaar en de gevonden loden platen is het aannemelijk dat hier een Romeins schip is gezonken en op de zeebodem is vergaan.

Verder is het zo dat de amforen in de meer traditionele vrachtschepen benedendeks werden bewaard. Vaak rechtop gestapeld. De ontstaande tussenruimtes werden dan weer opgevuld met zand. Dat de amforen zomaar van boord zouden zijn geraakt is niet waarschijnlijk te noemen.

De proefsleuf.
Met behulp van een waterpomp vanaf de boot en watbrandweerslangen, konden we een proefsleufje maken.
Hierdoor kun je een mooi bodemprofiel maken en meer inzicht vergaren over de bodemsamenstelling en de vondstenconcentratie. Deze methode van het maken van een profiel verschilt niet zoveel als van archeologen op het land.
Het doel is dan ook om te kijken of het niet alleen oppervlakte vondsten betreft. Door het maken van een (kijk)gat van 2 bij 2 meter vonden we in het kleiachtige zand nog veel meer scherven.
Omdat deze in situ liggen, zijn deze zorgvuldig ingemeten. Helaas stootten we al gauw op de Kroatische rotsbodem waardoor dieper graven steeds moeilijker werd.

Het airliften m.b.v. een waterpomp, alsmede het inmeten en nummeren van de vondsten hoort ook tot het takenpaket.

De amfora´s
De amfora´s zijn van het type Lamboglia 2 en komen voor rond het
westen van middellandse zee tot aan noord Afrika, Adriatische kust, Egeïsche zee en de zwarte zee bij Turkije.

Deze amfora´s stammen uit de republikeinse tijd en zijn te dateren in de 2e helft 1e eeuw voor Christus en werden voornamelijk gebruikt voor transport van wijn, op vis gebaseerde saus (garum) en olijfolie. Eigenlijk waren de amfora´s te poreus om voor langere tijd wijn in te bewaren.
Hiervoor voegden ze soms hars toe bij de wijn.
De belangrijkste fabricageplaatsen van deze amfora´s liggen langs de Adriatische kust. Een bekende pottenbakkersplaats in Istrië is Fazana bij Pula waar oa aardenwerken deksels zijn gevonden.
De amfora´s werden afgesloten met een deksel (zie foto) die dan vervolgens werd gesealed met hars. Ook kurk werd gebruikt ter afdichting
De hoogte x breedte van bovengenoemd type zijn gemiddeld 95 x 48cm. De inhoud varieerde tussen 26 en 28 liter.

Verder is de inhoud van deze amfora´s belangrijk om te onderzoeken. Daarvoor is een hele amfora nodig. We hebben eerst een amfora uitgegraven, ingemeten en gefotografeerd (1).
Daarna omhoog gebracht met behulp van een hefbalon (2). Aan land de inhoud gezeefd en de monsters in plastic zakken gedaan in afwachting
van verder onderzoek door de universiteit van Split(3).

123

De inhoud en volume van de amfora´s werden vaak kenbaar gemaakt met krijt. Soms is er op het oor of op de hals een stempel te vinden van de eigenaar AROHELA zoals hieronder is te zien. Dit was een zuid Italiaanse wijnhandelaar.

Uit het nieuws

Vondstengebied

Berging amfora

 

Voor het verslag met conclusies lees in rapportages het eindrapport.